Značaj 1.marta – Dana nezavisnosti za razvoj državnosti BiH

Nakon sloma socijalizma u Evropi i nakon pada Berlinskog zida 1989 došlo je do velikih promjena u svjetskim geopolitičkim kretanjima. Došlo je do uspostave novog svjetskog poretka.
Raspadom Sovjetskog saveza i ukidanjem Varšavskog pakta, kao vojnog saveza, završena je epoha hladnog rata u Evropi i svijetu.

Kriza jugoslovenske socijalističke federacije je kulminirala krajem osamdesetih i početkom 90-ih godina XX stoljeća. Tokom 1990 i 1991 produbio se proces disolucije SFRJ. Istovremeno je započeo istorijski proces političke pluralizacije i prelazak na višepartijski sistem u jugoslovenskim republikama.
Bosna i Hercegovina uvodi višestranački sistem tokom 1990 godina.

Prvi višestranački izbori provedeni su u novembru mjesecu 1990. Pobjedu na ovim izborima dobile su SDA, HDZ BiH i SDS sa 84% osvojenih mjesta u Parlamentu Bosne i Hercegovine (tada Skupština SR BiH).
U prvoj godini vršenja višestranačke vlasti, a to je 1991 godina postavilo se pitanje državno-pravnog statusa Republike Bosne i Hercegovine u budućnosti. Budući da je u 1991 godini disolucija SFRJ bila odmakla kao proces da su republike jugoslovenske federacije započele svoje osamostaljivanje i u Parlamentu Bosne i Hercegovine se otvorila parlamentarna rasprava o definisanju dražvno-pravnog statusa Republike Bosne i Hercegovine.

Valja podvući činjenicu da Bosna i Hercegovina, kao jedna od šest republika koje su odlukama AVNOJ-a 1943 konstituisale jugoslovensku federaciju, ima jednako istorijsko pravo, da kao i druge republike, na temelju razvijene državnosti nastavi svoj politički razvoj u statusu nezavisne i suverene države unutar Evropske zajednice naroda i država.

Ovako političko stajalište o političkoj budućnosti Bosne i Hercegovine zagovarale su: SDA, HDZ BiH i sve građanske opozicione parlamentarne stranke: SDP BiH; SRS; Liberalna stranka; Muslimanska bošnjačka organizacija i Demokratski socijalistički savez.

Protiv nezavisnog i suverenog razvoja Bosne i Hercegovine bila je Srpska demokratska stranka i Srpski pokret obnove sa svoja dva poslanika. SDS je negirao državnost Bosne i Hercegovine, smatrajući je administrativnom tvorevinom, a ne ravnopravnom federalnom državnom jedinicom u SFRJ.

Parlament Bosne i Hercegovine je nakon višemjesečne stranačke rasprave, tokom 1991. godine, donio Odluku (25. januara 1992. godine) o raspisivanju republičkog referenduma za utvrđivanje statusa Bosne i Hercegovine. Ovim je omogućeno da sami građani demokratski svojom voljom odluče o suverenom i nezavisnom državnopravnom statusu Bosne i Hercegovine.

Izjašnjavanje građana na referendumu izvedeno je 29. februara i 1. marta 1992. godine. Građani su se izjašnjavali o referendumskom pitanju koje je glasilo: “Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda Bosne i Hercegovine – Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive”.

Na referendum je izašlo 64% građana upisanih u birački spisak. Za suvereni i nezavisni status svoje države Bosne i Hercegovine pozitivno se odredilo (izjasnilo) 99% građana koji su glasali na referendumu.
Najmasovniji izlazak građana na referendum bio je u gradovima Bosne i Hercegovine: Sarajevu, Tuzli, Mostaru, Zenici, Bihaću, Travniku, Brčkom, Konjicu, Livnu, Orašju, Bugojnu, Gradačcu i svim drugim gradovima u kojim građani žive etnički izmješano. Prema tome učešće na referendumu imali su pripadnici svih bosanskohercegovačkih naroda.

Rezultati referenduma su potvrđeni u Parlamentu BiH nakon čega je uslijedilo međunarodno priznanje integriteta i suvereniteta države Bosne i Hercegovine. Početkom aprila mjeseca 1992. međunarodno priznanje države Bosne i Hercegovine dobijeno je od Evropske unije, SAD i brojnih država svijeta.
U maju mjesecu (22. maja) 1992 uslijedio je prijem Bosne i Hercegovine u organizaciji Ujedinjenih naroda. Od tada Bosna i Hercegovina ima svoj međunarodno-pravni subjektivitet i svoje međunarodno priznate granice.

Po tome je 1. mart 1992. godine, kada su građani odlučili o suverenom statusu svoje države, postao istorijski datum od velikog značaja za razvoj Bosne i Hercegovine kao nezavisne države.
Odluka građana o suverenom razvoju države Bosne i Hercegovine imala je istorijski značaj za razvoj državnosti Bosne i Hercegovine koja je polovinom XX stoljeća utemeljena na Prvom zasjedanju ZAVNOBiH-a, (25. novembra 1943).

Bosna i Hercegovina nije imala sreće, da se, nakon referenduma građana o suverenom statusu, razvija u miru. Uslijedio je troipogodišnji agresivni rat protiv Bosne i Hercegovine od strane Miloševićevog režima, čiji je cilj bio etnička podjela i uništenje države Bosne i Hercegovine.

Građanski otpor i odbrana države Bosne i Hercegovine, zatim pridobijanje međunarodne podrške opstojnosti države Bosne i Hercegovine te liderstvo SAD u oblikovanju mirovnog rješenja doveli su do potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma i zaustavljanje rata 1995. godine.

Glavnu ulogu rukovođenja odbranom države BiH i vođenja pregovora za mirovno rješenje imalo je višestranačko i multietničko ratno Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine.
Na zajedničkom susretu članova Predsjedništva, nakon rata Alija Izetbegović, predsjednik Predsjedništva BiH u ratu je kazao: “Bosna i Hercegovina je u vremenu rata i nezapamćenog stradanja imala sreću da njom rukovode ljudi koji su istinske patriote svoje zemlji i jedinstveni u očuvanju njenog integriteta i istorijskog multietničkog bića”.

Izgradnja države Bosne i Hercegovine u miru, odvija se angažovanjem institucija Međunarodne zajednice i bosanskohercegovačkih demokratskih snaga.

Na temelju interesa građana Bosne i Hercegovine, a to se u istraživanjima iskazuje u procentu između 75 i 80% podrške građana integraciji Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju odvija se istorijski proces integracije BiH u EU.

Sa postizanjem članstva BiH u Evropsku uniju država Bosna i Hercegovina će dobiti zakone izvedene na osnovi Evropske pravne stečevine. Sve će to omogućiti brojne reforme uključujući i ustavnu reformu. Na taj način će država Bosna i Hercegovina postati pravna i demokratska država. Postaće i država koja će garantovati jednake šanse za socijalni, ekonomski i kulturni razvoj svojih građana. Država je najveće opšte dobro za građane jer ona garantuje sigurnost i jednaka ljudska prava.

Polazeći od ovih odrednica o važnosti države, preko koje će građani BiH postati građani Evropske unije, vrlo je važno u obrazovnom sistemu i u svim oblicima organizacije civilnog društva razvijati državnotvornu svijest i svijest građana da u izborima za opštinska vijeća i parlamente daju povjerenje onim kandidatima na stranačkim listama koji imaju znanje za razvoj države i koji imaju etiku i moralni integritet da se bore za opšte dobro u razvoju državne zajednice. Političke elite koje brinu samo o užim stranačkim i grupnim interesima moraju postati prošlost u procesu usvajanja evropskih standarda za razvoj države Bosne i Hercegovine.