Izazovi savremene bosanskohercegovačke socijaldemokratije

Nedavno sam u Narodnoj Skupštini Republike Srpske imao radni sastanak sa predstavnicima Ambasade Sjedinjenih Američkih Država nakon kojeg svoje sa njima podijeljenje stavove želim podijeliti i sa javnošću. Teme našeg razgovora su bile aktuelna politička situacija u Bosni i Hercegovini sa posebnim akcentom na stanje u RS, nedavni protesti građana u FBiH i RS, te o očekivanjima eventualnih promjena u bosanskohercegovačkom društvu kroz ovogodišnje Opšte izbore.

Protesti u BiH su legitiman građanski čin koji je opravdan sveukupnim stanjem svih obespravljenih građana ove zemlje. Aktuelna socijalna situacija je integrativna bosanskohercegovačka komponenta gdje nestaju granice između Srba, Hrvata, Bošnjaka kao i svih ostalih bosanskohercegovačkih građana. Sa zajedničkim socijalnim imeniteljem svi su jednaki u odnosu na stanje nezaposlenosti, opšteg siromaštva, beznađa, korupcije, krimogene privatizacije kroz dvodecenijsku nacionalkratsku „vitalnonacionalnu“ bosanskohercegovačku politiku. Od sadašnjeg političkog koncepta Bosne i Hercegovine nikakve koristi nemaju građani ove zemlje, već se ista kao dvodecenijski teret vuče u korist nadobudnih branitelja vitalnih nacionalnih interesa iza kojih nam ostadoše tolike godine koje je pojela nacionalkratska bosanskohercegovačka politika po obrascu starozavjetnih skakavaca.

Poseban aspekt ove priče jeste uperen ka buntu ratnih veterana RS koji je bio ujedno i izraz solidarnosti sa buntom u FBiH i izraz otpora ka manipulativnoj vlasti RS koja je svojim građanima, između ostalog, manipulativno servirala prijeteće „autobuse Zelenih beretki koje se naoružane spremaju za invaziju na RS“. Veterani su jasno digli svoj glas da ne pristaju na daljnju manipulaciju očajne socijalne zbilje građana RS. To je dobro i to je valjan integrativan signal da je filozofija stomaka jača od svih filozofija i ideologija.

U kontekstu čitave priče o socijalnom buntu u Bosni i Hercegovini Aleksandar Vučić hitno poziva Milorada Dodika i Mladena Bosića za Beograd i taj čin nije bio odraz njegove brige o sudbini Republike Srpske u okvirima Bosne i Hercegovine, nego je to bio izraz njegove bojazni da se socijalni bunt iz Bosne i Hercegovine ne prelije i u Srbiju.

Slično sam shvatio i posjetu gospodina Milanovića, aktuelnog hrvatskog premijera, jer postojala je opravdana bojazan da se dešavanja u našoj zemlji ne preliju u sličnost dešavanja tzv. „arapskog proljeća“.

Argumente za te tvrdnje nalazim, između ostalog, i u proglasu Policijskog sindikata Srbije, objavljenom na njihovom portalu, koji se solidarisao sa protestima u Bosni i Hercegovini i iskazao puno razumjevanje za iste, te otvoreno pozvao pripadnike MUP-a Republike Srbije da bojkotuju eventualne pozive na intervenciju protiv svog naroda ukoliko se taj socijalni bunt prelije i na Srbiju.

Ono što ohrabruje u aktuelnoj bosanskohercegovačkoj politici jeste prezasićenost javnosti političkim konceptom vitalnih nacionalnih interesa u odnosu na realne životne interese.

Aktuelna socijalna komponenta jeste integrativna komponenta raslojenog bosanskohercegovačkog društva. Konflikt građana sa njihovom jadnom socijalnom stvarnošću dirigovanom od strane politikanski eksploatisanih vitalnih nacionalnih interesa je potencijalni građanski pokret pozitivnih bosanskohercegovačkih promjena. Podstrekački primjer tog potencijalnog građanskog pokretanja jeste zahtjev Udruženja poljoprivrednika FBiH i Udruženja poljoprivrednika RS za instalisanjem Ministarstva poljoprivrede na nivou države Bosne i Hercegovine, pošto i jedni i drugi zbog sadašnjih mentalnih, političkih i inih razgraničenja trpe netrpeljivu štetu kroz limite u odnosu na izvozno-uvozne potencijale i mogućnosti uzimanja finansijskih sredstava iz IPA fondova. 

Ono što je loše jeste činjenica da je ovo izborna godina i da opozicione političke snage, a i neke koje jesu dio same pozicije, nastoje ostvariti sopstveni politički profit kroz ukazivanje na dobre namjere opozicije i loše poteze pozicije, što je u normalnim političkim okolnostima sasvim normalno, samo što je kod nas problem da su takvi politički napadači dugi niz postratnih godina bili pozicija koja je u uzročno-posljedičnom nizu kumovala sadašnjem stanju u Bosni i Hercegovini. Problem krimogene privatizacije nikako nije samo odraz sadašnjih vlasti, jer se ista dešavala tokom čitavog postdejtonskog perioda, pa taj niz traži određena zakonska uporišta na nivou države Bosne i Hercegovine kojima se žestoko opiru nacionalkrati, kako oni stari postratni, tako i ovi novi modifikovani. Nacionalizam jeste samo sredstvo bogaćenja promilskog sloja bosanskohercegovačkog društva i to u korist štete svih bosanskohercegovačkih građana, a posebno u ime svih Srba i u ime svih Hrvata i u ime svih Bošnjaka i to kroz njihove jako uske „zaštitničke vitalne nacionalne interese“ koji su u uskoj međusobnoj sprezi kroz uzajamno dodavanje i nadopunjavanje, a sve u svrhu opstanka na vlasti.

Ključni problemi Bosne i Hercegovine jesu kriminalna postratna privatizacija, korupcija, te nesrazmjeran odnos privilegija vlasti u odnosu na realan standard građana Bosne i Hercegovine, zemlje u kojoj je tzv. realni sektor sveden na minimum svoga prijeratnog postojanja. U Republici Srpskoj su pored stotina uništenih predratnih privrednih subjekata i dugog niza privatizovanih privrednih moćnika tipa rafinerija nafte i litvansko-zvorničke fabrike glinice „Birač“, „Rudi Čajevca“, dugogodišnje eksploatacije rudnih bogatstava bez koncesionih ugovora, dodatan teret i prodaja stranim partnerima značajnih javnih preduzeća koja su bila kapitalan značaj za ovaj dio države.  U toj oblasti je FBiH u prednosti u odnosu na RS. Ovisnost modeliranja budžeta od očekivanih sredstava MMF-a i stampedo nerealnih zaduživanja u odnosu na vrijednost realnog sektora, tj. proizvodnje, jesu pokazatelji da se ukupan sistem lagano samourušava u svojoj opstojnoj neizvjesnosti.

Na pitanje šta može donijeti promjena vlasti u RS i da li bi smjenom Dodika u RS krenulo na bolje odgovaram da je Dodik samo personifikacija opšteg stanja u ovom bosanskohercegovačkom entitetu i da nema pozitivnih pomaka bez promjene pristupa samoj suštini problema koji se očitava u nacionalkratiji, uz napomenu da njegova eventualna smjena može da ima samo efekat „sjaši Kurta, da uzjaše Murta“.

Ono što Dodika izdiže kao personifikaciju katastrofalnog stanja u RS jeste činjenica da je on po zadnjoj demokratskoizbornoj vrijednosti postao skoro apsolutni vladar RS. Nijemci imaju jednu uzrečicu u kojoj kažu kako je „imati povjerenje dobra stvar, ali imati kontrolu je mnogo bolja“, pa analogno tome zaključimo da za zdravu demokratiju bez jake opozicije nema ni zdrave pozicije, a to je samo jedan segment cjelokupnog kompleksnog problema RS.

Bavljenje temama nacionalnih mišica skoro dvije pune decenije nakon rata, uz nepoštovanje ustavnih odredbi o ravnopravnosti konstutivnih naroda i svih građana RS, potiskivanje i prekrajanje prošlosti u ime „buduće nezavisnosti“ dovele su do pojave logičnog slijeda u kojem je RS kroz postdejtonski nacionalni pečat svedena na mjeru unutrašnje autodestrukcije protiv koje su ustali čak i oni koji su se borili za stvaranje Republike Srpske. Navedene činjenice su očit pokazatelj koliko je dejtonski bosanskohercegovački filmski scenario naivan scenario lošeg kvaliteta kojeg ne može popraviti ni najvaljanija holivudska  glumačka postava čak ni uz punu logističku pomoć maksimalnih holivudskih budžeta za ogromne holivudske projekte. Ovo je teatar apsurda kojeg trpe svi bosanskohercegovački građani kroz sve postratne godine koje su pojeli starozavjetni skakavci i bez nove izlazne strategije za Bosnu i Hercegovinu po mjeri svih njenih građana, a ne po nihilističkoj mjeri vitalnih nacionalnih interesa, ovakva Bosna i Hercegovina ima perspektivu utapanja u bijeloj kugi kroz rapidan odliv njene mladosti koja u ovoj i ovako uređenoj zemlji ne može naći svoju perspektivu.

Kako izaći iz ovog nihilistički koncipiranog nacionalkratskog grotla? Kvalitetnim dodirom ukupne unije problema i potreba svih bosanskohercegovačkih građana i to u njenoj ukupnoj srži zajedničke bolno-ogoljene socijalne komponente. Traženje izlaza iz svakog mračnog tunela mora imati svoje kvalitetno uporište da bi se moglo ugledati svjetlo na kraju tunela. To svjetlo se u ovom i ovakvom mraku i svim ovim našim nacionalkratskim vitalnim nacionalnim sivilima jako slabo vidi. Treba ga namaknuti politički suptilno i bez velikih populističkih mudrovanja. Jednostavno pričati o ogoljenim potrebama svih naših gladnih usta i o svim našim neuzoranim njivama. Tu je izazov moderne bosanskohercegovačke socijaldemokratije i to je ogroman potencijal u pravcu kretanja ukupnog bosanskohercegovačkog voza ka vrijednosti socijaldemokratske programske težnje i ubrzanog uklapanja u sve izazove evropske perspektive i svjetske savremenosti.

Behzad Čirkin, SDP-ov narodni poslanik u NSRS